Sức sống của làng rèn Hậu Lộc
Xã Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa nổi tiếng từ bao đời nay với nghề rèn cơ khí và nghề "nổi lửa lên em" này được duy trì hàng trăm năm nay. Những nghệ nhân-thợ rèn nơi đây từng rèn dao, rèn cuốc đến làm nhíp ô tô, đường ray tàu hỏa.
Theo các cụ cao niên ở Tiến Lộc kể lại, xưa kia làng rèn Tiến Lộc (được gọi là làng rèn Tất Tác) là tên chung của 3 làng: Làng Ngọ, làng Bùi và làng Sơn thuộc xã Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Từ xa xưa, làng này đã nổi tiếng với nghề rèn vũ khí và nông cụ. Nghề rèn Tiến Lộc đã tồn tại qua hàng trăm năm, không ai trong làng nhớ nghề rèn có từ khi nào, họ chỉ nhớ tên người đã có công mang nghề đến với làng và phát triển tới ngày nay.
Theo tương truyền, vào khoảng thế kỷ thứ XVII, có ông Lê Cao Sơn người đất Bắc di cư vào Thanh Hóa sinh sống, khi đến chân núi Bận, thuộc làng Tất Tác. Thấy dân cư nghèo khó, ông liền dạy cho người dân nơi đây nghề rèn, từ đó nghề rèn bắt đầu hình thành và bám rễ sâu trên mảnh đất này. Để tưởng nhớ công lao của ông, người dân nơi đây đã lập nơi thờ tự, thường xuyên nhang khói thành kính. Miếu thờ cụ Lê Cao Sơn, được xây dựng bên trong sân đình nằm giữa làng Ngọ, dân làng suy tôn ông là "Thánh tổ nghề rèn" nơi đây.
Nhiều thế kỷ trôi qua, làng Tất Tác xưa đã định hình và phát triển nghề rèn, trở thành một làng nghề nổi tiếng bậc nhất xứ Thanh và có thể sánh ngang với làng rèn ở Đa Hội (Bắc Ninh) hay làng rèn Nho Lâm (Nghệ An).
Không chỉ sản xuất dụng cụ phục vụ lao động sản xuất, nghề rèn Tiến Lộc còn đóng vai trò không nhỏ trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Đây cũng là nơi cung cấp cho các nhà máy, xí nghiệp những người thợ tài ba trong lĩnh vực cơ khí lúc bấy giờ.
Từ việc chỉ cung cấp cho thị trường trong nước, nhiều năm trở lại đây, các sản phẩm của làng nghề rèn Tiến Lộc còn vươn ra thị trường các nước trong khu vực như Lào, Thái Lan…
Sản phẩm rèn của làng không chỉ dừng lại ở cái cuốc, cái cày mà còn vươn tới sản xuất những dụng cụ cơ khí như nhíp ô tô, đường ray tàu hỏa, bánh máy"… Xã hội ngày càng phát triển, những người thợ rèn ở Tiến Lộc cũng trở nên năng động hơn và không ngừng sáng tạo, mở rộng sản xuất, tìm kiếm thị trường, đầu tư máy, móc, công nghệ vào làm nghề. Hầu hết các hộ ở làng rèn Tiến Lộc đã đầu tư xây dựng nhà xưởng, chuyển đổi phương thức sản xuất từ thủ công sang máy móc, đi vào sản xuất ổn định.
Ở làng rèn Tiến Lộc mọi người thường nói rằng, nghề rèn là nghề vất vả, cần sức lực và sự tỉ mỉ…Để làm ra những sản phẩm hoàn chỉnh, người thợ rèn Tiến Lộc phải trải qua rất nhiều công đoạn, từ công đoạn ra phôi đến gia công trong lò. Trong mỗi công đoạn lại đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm, tay nghề vững và cái tâm với nghề mới cho ra được sản phẩm có chất lượng tốt nhất.
Dù khó nhọc là thế, nhưng những người thợ ở Tiến Lộc đời này qua đời khác đều có ý thức phát triển nghề và giữ nghề của cha ông.
Được biết, cứ vào mùng 1 và ngày Rằm hàng tháng, miếu "Thánh Tổ nghề rèn" lại được mở cửa để dân làng lui tới dâng hương, tưởng nhớ công ơn của người khai sinh ra nghề rèn Tiến Lộc...
Người dân Tiến Lộc đã lập nhà thờ ông Lê Cao Sơn để nhớ công lao của ông và ông được dân làng suy tôn gọi là "Thánh tổ nghề rèn" nơi đây. Ảnh: Hoài Thu
Những sản phẩm của làng rèn Tiến Lộc như: Dao, liềm... Ảnh Hoài Thu
